Jesień w Małynce

Początki obecnej wsi Małynka, liczącej 30 osób, sięgają końca XV wieku. Mieszało w tej okolicy dwóch bojarów, z których jeden - Bramach, był młynarzem i miał młyn na rzece Małynce. 

Tekst poniżej pochodzi ze strony Historyczne kompozycje ogrodowe i parkowe wschodniej Polski. Zdjęcia własne.

Założenie folwarku w Małynce można przypisać Aleksandrowi Chodkiewiczowi, który osiedlił się w tych stronach po 1483 roku, a w I połowie XVI w. prowadził intensywną kolonizację nadanych mu przez króla terenów Puszczy Błudowskiej. W wyniku tej kolonizacji powstały dość ludne dobra zabłudowskie. Należący do tych dóbr folwark w Małynce miał początkowo charakter ściśle użytkowy. Obok zabudowań powstały tam tylko ogrody warzywne wzmiankowane w 1674 r. Po Chodkiewiczach właścicielami dóbr zabłudowskich byli w II połowie XVI w. Pacowie, Sapiehowie, Leszczyńscy i Sanguszkowie, a od 1600 r. aż do początków XIX w. Radziwiłłowie, po nich zaś Demblińscy. 

W 1939 r. władze radzieckie rozparcelowały majątek i podzieliły teren założenia pomiędzy parobków, a podczas okupacji niemieckiej jeden z parobków (Filon) spalił centrum dóbr. W 1944 r. Małynka została przejęta przez Państwowe Gospodarstwo Rolne Dobrzyniówka, które użytkowało założenie jeszcze w końcu lat 80. XX. PGR zasiedlił w budynku mieszkalnym pełniącym wcześniej funkcję dworu Włodzimierza Prokopczuka, który doprowadził do zniszczenia tego budynku. Sukcesywnie rozebrano też budynki gospodarcze i czworak (sprzedany jednemu z mieszkańców Tylwic na dom mieszkalny). Długoletni proces wycinania starych drzew i brak jakiejkolwiek opieki doprowadziły do zaniku dawnej kompozycji ogrodowej.

Do lat 80. XX w. z kompozycji tej przetrwały tylko fragmenty alei przy drodze dzielącej złożenie (z lipami, klonami i kasztanowcami w wieku 70 do 100 lat), szpalery lilaków wokół terenu dawnego sadu i na granicy dawnej części gospodarczej, zrujnowany dom (dwór) wzniesiony około 1930 r., zarośnięty staw młyński i nieliczne drzewa owocowe. Część dawnego ogrodu ozdobnego zarósł młody zagajnik, a nad stawem i rzeką rozpleniły się olsy. W zasadzie wszystkie stare drzewa (oprócz drzew w alei dojazdowej) zostały do tego czasu usunięte, bowiem najstarsze rosnące wówczas na terenie założenia miały nie więcej niż 50-60 lat i wyrosły z samosiewów lub z odrostów korzeniowych po wyciętych drzewach. Ogółem rosło tu 27 gatunków drzew i krzewów (część pochodziła z naturalnych zbiorowisk).

Po zniszczeniu kompozycji obiekt nie pełnił już znaczącej roli w krajobrazie, chociaż przyciągał wzrok zachowany fragment starej alei i nadal można było dostrzec korzystne usytuowanie założenia w krajobrazie. /Historyczne kompozycje ogrodowe i parkowe wschodniej Polski/

• Małynka - Wikipedia